Erzurum'da doğalgaz ve kömüre inat tezek

Kömürün tonunun 600, orta büyüklükteki bir evin aylık ısınma masrafının 500 lira olduğu göz önüne alındığında tonu 150 lira olan tezek, dar gelirli ailelerin yardımına koşuyor. 2 kilogram gelen bir tezek, sobada yaklaşık 20 dakika yandıktan sonra kül oluyor. Geven denilen yaban dikeni, çıra görevi görerek tezeği tutuşturuyor.

Erzurum'da kurumuş tezek yığınlarına 'kalag' ismi veriliyor. İlde 6 ay süren kış mevsimi boyunca 5 kişilik bir aile ortalama 3 kalag tezek kullanıyor. Bu da yaklaşık 500 lira ediyor. Erzurum'un Maksut Efendi Mahallesi'nde tezek tüketimi oldukça yaygın. Besicilik yapan ve ekonomik durumu iyi olanlar ile ihtiyaç sahibi aileler de soğuk kış günlerinde tezekle ısınıyor, yemeklerini yine tezek sobalarında pişiriyor.

Büyükbaş hayvanların dışkılarını, genelde ailelerin genç ya da yetişkin erkekleri temizliyor. Ahırdan günlük olarak toplanan hayvan dışkıları, el arabaları ile meydanlık bir alana dökülüp yaz güneşi altında kurutuluyor. Yaklaşık 3 ay güneş altında kurutulduktan sonra 'bel' adı verilen küreklerle kalıp halinde kesilen tezekler, daha sonra kalag yığınları haline getiriliyor. Yağmurdan korumak için 'kalag'ın

dış tarafı taze hayvan dışkısı ise sıvanıyor. Tezekler, havaların soğuyacağı güne kadar mahalle meydanlarında stoklanıyor.

Fırat Atmaca, ailesine ait 20 büyükbaş havyanın dışkılarını günlük olarak ahır denilen hayvan barınağından dışarı çıkartıyor, hayvanların bakımını yapıyor. Atmaca, okula gitmeden ve okuldan arta kalan zamanlarda hayvanların bakımını, temizliğini yapıyor. Tezeğin ucuz olması sebebiyle tercih edildiğini söyleyen Atmaca, "Ucuz yakacak. Isınmada ve yemek pişirmede sobada kullanıyoruz." dedi.

Savaş Aykart ise babasıyla birlikte besicilik yapıyor. Aykart da hayvanların dışkılarını mahalle meydanında biriktirip evinde tezek olarak yaktıklarını söyledi. Savaş Aykart, "Kömüre, doğalgaza para vereceğimize tezek yakıyoruz." şeklinde konuştu.

Bir kamu kuruluşundan işçi olarak emekli olan 65 yaşındaki Mevlüt Selçuk da 40 yıldır evinde ısınma amaçlı tezek kullanıyor. Kömür, odun ve doğalgaza göre daha ucuz olduğu için tezeği tercih ettiğini anlatan Selçuk, "Tezeğin külü fazla. Hanımlar kızıyor. Ama tezek çok ucuz ve ekonomik." diye konuştu.

İnşaatlarda işçi olarak çalışan Mehmet Polat ise evinde yıllardır ısınma amaçlı olarak tezek yaktığını vurguladı.