1001 HATİM ERZURUM'DA BAŞLIYOR

Geleneksel olarak her yıl devam eden 1001 hatim okuma; Çarşamba günü başlıyor.Bu 1001 hatimin Erzurum'da başlaması 26.11.20081530'lu yıllarda Piri Ali Reis tarafından başlatılmış o günden bu güne kadar sürdürülüyor.İnşallah kıyamete kadar da devam edecek.Adı her nekadar 1001 hatim olsa da Erzurumlular bu sayının 4-5 katı kadar hatim okurlar.Hatimleri Erzurumlular evlerinde okurlar,bazı camilerde de din görevlileri tarafından okunur.Okunan hatimler müftülüğe bildirilir.İl müftülüğü bu yıl 26 Aralık 2008 Cuma günü okunan hatimlerin duasını Erzurum Ulu Cami'de her yıl olduğu gibi halkın yoğun katılımıyla gerçekleştirecek.
Erzurum milli va manevi değerlerine bağlı şehirdir.Erzurumlular dadaştır.Dadaş merttir, yiğittir,gözüpektir,sağlamdır,adam gibi adamdır.
Erzurumlu Alvarlı Efe’nin gözüyle Erzurum, İslâm âleminin kilididir. Asırlardır İslâm topraklarında gözü olan, sıcak denizlere inmek isteyen Moskof’un önünde en büyük engeldir. Müslümanların ve iman sahiplerinin sağlam kalesidir:

Erzurum kilidi mülki İslam'ın
Mevla'ya emanet olsun Erzurum
Erzurum derbendi ehli imanın
Mevla'ya emanet olsun Erzurum
Geçmişte Erzurum’da son derece çalışkan, kahraman ve yiğit insanlar vardır. Kadınları erkekleri haya sahibi insanlardır. Erzurum edepli, erkânlı bir yerdir:
Gayet şecaatli erler var idi
Nisası, ricali hayadâr idi.
Edepli erkânlı bir diyar idi,
Mevla’ya emanet olsun Erzurum.

Bugün bu insanlar yok mu? Efe bundan ümidini kesmemiştir. Yine öyle çalışkan insanlar vardır. Çünkü, Erzurum iyi insanların, çalışkan insanların, dürüst insanların, yiğitlerin bol olduğu, harman olduğu bir yer gibidir, bir göldür orası. Göl yerinde sular çekilse de, azalsa da oralarda yine su bulmak mümkündür. Bu bakımdan çorak yerlerden daha kıymetlidir. Efe, duygularını şöyle dile getirir:
Göl yerinde elbet sular bulunur,
Yine vardır deyu ümid olunur,
Yine bu gün bin bahaya alınur,
Mevla’ya emanet olsun Erzurum.

Erzurum’da çok sağlam, samimî Müslümanlar vardır. Fakirlere, zayıf ve kimsesizlere iyilik ve yardımı eksik etmezler. Onların kalpleri imanla doludur. Bundan dolayı Efe Hazretleri, Yüce Allah’a hamdeder:
Hamdülillah metin İslamları var.
Fakire zaife ihsanları var
Külbe–i gönülde imanları var
Mevla’ya emanet olsun Erzurum

Erzurum’da hayır hasenat sahibi insanlar çoktur. Esasen Erzurum’un bizzat kendisi hayırlı ve bereketli bir ülke, bir vatan toprağıdır. Eğer dünyadaki diğer ülkelere de bakılıp, bir karşılaştırılması yapılırsa Erzurum’un bu özelliği açıkça görülecektir. Şöyle der Efe:

Hayrat hasenatlı erleri vardır,
Hayr u bereketli güzel diyardır.
Seyretsen âlemi bu âşikârdır,
Mevla’ya emanet olsun Erzurum.

Erzurum’un bir diğer özelliği de âlimlerinin, bilginlerinin çokluğudur. Bu âlimler, ilim bakımından yeterli kişilerdir. Kendilerine getirilen problemleri çözebilecek kapasiteye sahiptirler. Diğer taraftan yine Erzurum’da sohbetleriyle, varlıklarıyla gönüllere huzur veren, değerli, herkes tarafından bilinen, sevilen, sayılan, şöhret sahibi büyük zatlar da mevcuttur. Bunu Efe Hazretleri şöyle dile getirir:
Müşkil halleyleyen ulemâsı var,
Safa bahşeyleyen fuzalâsı var,
Şöhret şiar yine küberâsı var,
Mevla’ya emanet olsun Erzurum.

Bir başkadır Erzurum’da dinî hayat... Hele o birbirine yakın camilerden okunan ezan sesleri, özellikle de seher vakti o güzel sesli müezzinlerin kâinatı ezan sesleriyle uykudan uyandırması, diğer taraftan, Allah dostlarının Hak aşıklarının tevhit halkalarında zikretmeleri, o esnada coşan aşıkların, gönül ehli insanların Allah Allah seda ve naraları, bu manevî havaya ayrı bir özellik katar, ayrı bir güzellik ve zevk verir. Gönül ehli insanlar için bu ne güzel bir duygudur! Bu güzel duygu Efe Hazretleri’nin mısralarında şöyle terennüm edilir:

Seherlerde müezzinler nidası,
Halkalarda muvahhidler sadası,
Ne güzeldir zikrullahın edası;
Mevlâ’ya emanet olsun Erzurum.

Camilerde sürekli vaazlar verilmekte, kürsüler vaizlerle süslenmektedir. Bu vaiz efendiler canları pahasına da olsa Allah’ın emirlerini hiç kimseden korkmadan, çekinmeden, dobra dobra söyleyen insanlardır. Çünkü onlar bu sohbetleri Allah için yapmaktadırlar.

Vaizleri kürsüleri bezetmiş,
Candan geçmiş emrullah’ı gözetmiş,
Allah içün sohbetini uzatmış,
Mevlâ’ya emanet olsun Erzurum.

Erzurum’un en önemli özelliklerinden birisi de Ramazan ayına gösterilen hürmet ve saygıdır. Bir başkadır Erzurum’da Ramazan! Bu ayda bütün Erzurumlular oruç tutarlar, oruç tutmak Erzurumluluğun bir simgesi hâline gelmiştir.
Erzurumlular, ibadetleriyle iftarlarıyla, teravihleriyle ve Ramazan’a mahsus, çeşitli etkinlikleriyle şenlendirirler bu ayı. Bütün Erzurumlular bu şenlikten nasibini alırlar. Özellikle fakirlerin gönlü bu ayda daha çok alınmaya çalışılır, yapılan maddî yardımlarla, verilen iftar yemekleriyle, onlar da sevindirilir ve mutlu edilirler. Yaşlılara daha çok saygı ve hürmet edilir, bu mübarek ayda onların dualarının alınmasına çalışılır. Ramazan ayına son derece hürmet edilir. Erzurum’un bu özelliği, Efe’nin mısralarında şöyle dile getirilir

Ramazanda bir âlî- şân ederler
O şehr-i sıyâmı zî–şân ederler
Fukara gönlünü Gülşen ederler
Mevla'ya emanet olsun Erzurum

Civanlar pîrlere hürmet ederler,
Duasın almaya gayret ederler,
Ramazan’a güzel hürmet ederler.
Mevlâ’ya emanet olsun Erzurum.

Erzurum topraklarında milyonlarca evliya yatmaktadır. Asırlardır Müslüman canı ve kanıyla yoğrulmuş bu şehrin her tarafında ulu kişilerin türbelerini görmek mümkündür. Bilinen ve bilinmeyen pek çok Hak dostu bu toprakları şereflendirmekte, bu büyük insanların varlığı, Erzurum’a feyiz ve bereket getirmektedir. Erzurum’un manevî havasını artırmaktadır. Evliyalar yatağıdır Erzurum:
Binlerce bin meftun evliyası var
Zahir batın nice asfiyasi var
Feyzü bereketi kibriyası var
Mevla’ya emanet olsun Erzurum

Erzurum’un dünyada benzeri bulunmayan bir özelliği de binbir hatim geleneğidir. Genellikle ayında Erzurum’da çeşitli merkezî camilerde Erzurumlular, binbir tane hatim okumakta, Kur’an ı Kerim’i binbir defa baştan sona kadar tekrarlamaktadırlar. Başta din görevlileri, hafızlar ve Kur’ânı Kerim’i yüzünden güzel okuyanlar olmak üzere Erzurumluların çoğu, sabah ve yatsı namazlarında hatim okunan camilere gider, bu hatim cemiyetine katılırlar. Kur’ân cüzleri dağıtılır, okuma bilenler, alıp okur, okuyamayanlar ise, huşu içersinde orada oturup hatmin duasına iştirak ederler. Okunan hatmi şerifler, görevliler tarafından yazılarak, binbir tane olunca, bütün Erzurumlulara hatmin bittiği bildirilip, bu umumî duanın yapılacağı yer ve gün duyurulur. O gün çevre köy ve kasabalardan de gelen, hattâ son yıllarda olduğu gibi, diğer illerden de gelen müftülerin iştirakiyle Cuma namazından sonra, büyük bir törenle binbir hatmin duası yapılır. Bu gelenek ülkemizde, başka bir ilde olmadığı gibi, diğer İslâm ülkelerinde de yoktur. Bazı illerimiz, bunu yapmayı denemişler, ama başarılı olamamışlardır. Tarihte defalarca düşman istilasına uğrayan Erzurum, her defasında bu işgallerden kurtulmuştur. Binbir hatimlerin bu kurtuluşta ve çeşitli afet ve belaların def’inde büyük tesiri olduğuna inanır Erzurumlular. Alvarlı Efe de şiirinde; Erzurum’un bu en bariz özelliğini şöyle dile getirmektedir:

Binbir hatim nuru arşı doldurmuş,
Bela musibeti yerden kaldırmış,
Düşmanları kahreylemiş, öldürmüş,
Mevlâ’ya emanet olsun Erzurum.

Alvarlı Efe’nin sadece Erzurum’la, Erzurum’un tarihî, kültürel ve sosyal durumlarına değindiği mısralarını buraya aldığımız Erzurum Destanı’nın diğer kıtalarında da O, Erzurum’a ve Erzurumlular’a dualar etmekte ve Destanı’na şu mısralarıyla son vermektedir:

Kalplerine dolsun feyz–i Rabbani
Ahalisi bulsun rahm–ı Rahmani
Lütfu Erzurum’dan gördü ihsanı
Mevla’ya emanet olsun Erzurum

NOT:Alvar imamı Muhammet Lütfü Efe'de Allah(CC) razı olsun.