İSLAM’DA KOMŞU HAKLARI

Bismillahirrahmanirrahim

Bütün hamtlar ve övgüler Allah u Teâlâ’ya mahsustur. Kâinat’ın zerresi adedince, Salât ve selam bütün insanlığın Efendisi, Hz. Muhammed (s.a.v.) ‘e âline ve ashabına olsun…

Allahumme salli ala Muhammed’in ve ala ali Muhammed

Değerli okurlarım! Ailemizden sonra en yakın sosyal çevremizi komşularımız meydana getirir. İyi veya kötü günlerimizde şartlar en yakın çevre ile temas halinde bulunmayı gerektirir.

Darlık zamanında yardımlaşma, normal zamanlarda ziyaretleşme, sır sayılabilen halleri gizleme birbirinin hâlinden etkilenme, hatta komşunun mülkünü satın almada öncelik hakkına sahip olma komşulukla ilgili bir dizi hak ve sorumlulukların kaynağım teşkil etmiştir.

Hz. Ali (r.a) çevrede "sesi işitilenlerin" komşu olduğu görüşündedir. Hz. Aişe (r.a) da her taraftan 40 evin komşu olduğunu ve bunların komşuluk hakkına sahip bulunduklarını bildirmiştir.

Ayrıca, komşu tabiri, hiç bir ayırım yapılmadan, müslüman-kâfir, âbid-fâsık, dost-düşman, yerli-misafir, iyi-kötü, yakın-uzak bütün komşuları içine alır.

Kâinat’ın efendisi (s.a.v.) "Cebrail (a.s) durmadan bana komşuya iyilik etmeyi tavsiye ederdi. Bu sıkı tavsiyeden, komşuyu komşuya mirasçı kılacağını zannettim"

Bir Müslüman’ın başkalarına zarar vermemesi, herkese iyilik yapması en önemli ahlâkî görevlerindendir.

Rasûlüllah (s.a.s): "Müslüman, diğer Müslümanların elinden ve dilinden emin oldukları kişidir"

Sürekli karşılıklı ilişkiler sebebiyle komşu güven konusunda daha önceliklidir. Nitekim Allah elçisi başka bir hadiste bunu şöyle ifade buyurmuştur: "Şerrinden komşusunun güveninde olmadığı kimse gerçek mü'min olamaz" (Buhârî, Edeb,)

Allah Rasulü (s.a.v ) "Ey Vâbisa insanlar sana fetvâ verse bile bir de kalbine danış. Birr (iyi, güzel olan şey), yaptığın zaman kalbini rahatlatan, günah ise kalbini rahatsız eden şeydir" (Dârimi, Büyû'),

“Mü'minin, kendi nâil olduğu nimetlere diğer mü'min komşularının da nâil olmasını, kendisi için istemediği şeyleri mü'min komşusu için de arzu etmemesi esastır” (Buhâri,)

Bu prensipten
hareket edilince komşu komşuyu rahatsız edemez. Burada, herkese uygulanabilen objektif bir ölçü sunulmuştur.

Görüntü yaparak veya balkon, saçak yapılarla komşunun arsasına taşarak zarar veren kimse, aynı davranış kendisine yapılsa razı olmayacaksa, kalbine danışarak doğruyu bulabilecektir..

Komşularımıza karşı vazifelerimiz.

1- Komşularımıza karşı tatlı sözlü, güler yüzlü olmalı, onlarla karşılaştığımızda selamlaşmayı, hâl hatır sormayı, neş'e ve kederlerini paylaşmayı ihmal etmemeliyiz.

2- Sağlık ve hastalıklarında, üzüntü ve sevinçli anlarında, düğün ve bayramlarda kendilerini ziyaret etmek, onlardan biri vefat etmek, onlardan biri vefat ederse yakınlarına başsağlığı dilemek, kendilerine destek olmak, cenazenin kaldırılmasında yardımcı olmak, davetlerini kabul etmek, çocuklarını kendi çocuklarımız gibi sevmek, koruyup gözetmek de komşuluk görevlerindendir.

3- Peygamberimiz: (s.a.v.) "Allah'a ve âhiret gününe iman eden komşusuna iyilik etsin"Allah katında dostların en iyisi arkadaşına, komşuların en iyisi de komşusuna en iyi davrananıdır"

4- Rasûlüllah (s.a.s): "Allah'a ve âhiret gününe iman eden komşusuna ikramda bulunsun" demiştir. Yine Peygamber "Ya Ebâ Zerr! Çorba pişirdiğin zaman suyunu çoğalt ve komşularını da unutma," tavsiyesinde bulunmuş, ayrıca "Komşusu açken tok olarak yatan kimse bizden değildir" (Müslim, iman, )

5- Fakir ve muhtaç komşuların yardımına koşmak, gerekirse onlara maddi yardımda bulunmak, ödünç para vermek, çalışabilecek durumda olanlara, geçimlerini sağlayacak bir iş sağlamak müslümanın görevidir. Kimsesiz ve yaşlı komşularımızın, işlerini takip etmek, yapmak veya yaptırma da çok güzel bir davranıştır (Ehû Dâvud, )

6- Komşuda olup bitenleri araştırmamak, ayıp ve kusurlarını ortaya çıkarmamak, bize karşı hatalı söz ve davranışlarda bulunmuşlarsa, onları anlayışla karşılayıp bağışlamak kendilerine dünya ve âhiret işlerinde yol gösterici olmak da komşuluk görevleri arasındadır.

7- Hz. Peygamber (s.a.v.) "Komşusu, kötülüklerinden emin olamayan kişi iman etmiş olmaz" Allah'a ve âhiret gününe iman eden komşusuna eziyet etmesin." (Müslim, iman, ) buyurarak müslümanlara komşu hakkının önemini belirtmiştir. Komşuya ya maddi veya manevî yoldan eziyet yapılır.

8- Kötü komşunun, nasıl çevresindeki insanlara zararı dokunuyorsa aksine iyi komşunun da dünya ve âhirette yakınlarına iyilik ve yardımı dokunacaktır. Hadîs-i şerifte; "Şüphesiz, Allah (c.c) Salih müslüman sebebiyle komşularından yüz evden belâyı defeder" (Askalâni,) Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: "Ev komşusu eve, başkalarından daha fazla hak sahibidir" (Tirmizî, Ahkâm)

9- Komşusunun, kendisinde ne gibi hakları bulunduğunu soran bir sahabeye Hz. Peygamber (s.a.s) şöyle cevap vermiştir:

1-Hastalanırsa ziyaretine gidersin

2- vefat ederse cenazesini kaldırırsın

3- Senden borç isterse borç verirsin

4- Darda kalırsa yardım edersin

5- Başına bir felâket gelirse teselli edersin

6- Evinin damını onunkinden yüksek tutma ki, onun rüzgârını kesmeyesin

7- Ya senin ne pişirdiğini bilmesin, ya da pişirdiğinden ona da ver" ( Hayâtü's-Sahabe, 3)

10-Maddi kötülük, evine, bahçesine, malına, mülküne tecavüz etmek; onları bozmak, yıkmak, kirletmek, zorla ele geçirmek, kendisini dövmek ve hırpalamaktır.

Manevî kötülük ırz ve namusuna tecavüz etmek, âile sırlarını çevreye yaymaktır.

Özellikle komşunun namusuna göz dikmek günahın katlanmasına sebep olur.

Abdullah b. Ömer'in anlattığına göre, Hz. Peygamber (s.a.v.) bir savaşa çıkmıştı. Yolda: "Bu gün, komşusuna eziyet eden kimse bize katılmasın," buyurdu.

Adamın biri: "Ben komşumun duvarının dibine abdest bozmuştum" deyince, Allah Rasülü (s.a.v.) "Bu gün bize katılma" buyurdu.

Mevla Teâlâ kul hakkını af etmiyor.

1- komşumuz gâvur ise bir hakkı vardır, oda komşuluk hakkı.

2- Müslüman komşumuzun da iki hakkı vardır Müslüman hakkı ve komşuluk hakkı.

3- Müslümanlık hakkı, komşuluk hakkı ve akrabalık hakkı vardır..

Komşular bir ailenin ferdi olarak kabul edilmeli, komşularımızın dedi kodusunu yapmak, kabahat ve kusurlarını araştırmak dinimizce yasaklanmıştır. güzel komşu bulmak için güzel komşu olmak gerekir.

Allahumme salli ala Muhammed’in ve ala ali Muhammed